Umrzeć ze śmiechu (recenzja)

Dear Mary

(recenzja spektaklu UMRZEĆ ZE ŚMIECHU  w reż. Mirosława Bielińskiego, teatru Tetatet https://www.teatrtetatet.pl/)

Droga Mary,

Już drugi raz w swojej karierze recenzenckiej piszę list do bohatera spektaklu. Wiem, powtarzam się, ale naprawdę szkoda by było, żebyś nie dowiedziała się, jak tam ta Twoja stypa poszła w Kielcach.

Kochana, nie musisz się o nic martwić. Wiem, jesteś, pardon, byłaś, maniaczką planowania. Jednak, nie zaplanowałabyś tego lepiej jak zrobili to ci wariaci zaangażowani w poczęcie stowarzyszenia i niezależnego teatru, którzy na swoją pierwszą premierę wybrali właśnie historię Twoją i Twoich przyjaciółek (choć może Ty ich właśnie zaplanowałaś [?]). Muszę Ci się przyznać, że szłam zaniepokojona na spektakl. Nie jestem miłośnikiem komedii. Raczej nie. I faktycznie, mam odmienne poczucie humoru od większości. Zazwyczaj jestem zażenowana, kiedy inni się śmieją. Wyznam Ci jednak po cichu, bo wiem, że zabierzesz to ze sobą do grobu, że lubię „Dwóch i pół” czy „Teorię wielkiego podrywu” a najbardziej boki zrywam na brytyjskich sitcomach. Kiedyś był taki. „Absolutely Fabulous”. „Absolutnie fantastyczne” – o dwóch wariatkach, które Tobie przypadłyby do gustu. I choć faktycznie na kieleckiej premierze nie chichotałam czasem w tych momentach co większość zadowolonej widowni, to niejeden raz zaśmiewałam się do łez .

Ale wróćmy do planowania, które doprowadziłaś do perfekcji. Teatr niezależny to teatr widza. Krytykami sali nie zapełnisz. Ani kasy. A od jakiegoś czasu wizje wielkich twórców i krytyków rozlazły się okrutnie z potrzebami widza. Znam mnóstwo inteligentnych, wykształconych osób, zajmujących poważne stanowiska, które mówią: „Ja łamać sobie głowę i wysilać intelektualnie, tudzież stresować muszę się w pracy; od teatru oczekuję relaksu, niezobowiązującej gierki słownej, historii, nad którą nie trzeba się nadmiernie skupiać, żeby wczytać się w intencje autorów i nie chcę, żeby ktoś się nade mną pastwił psychicznie.” Szukają ROZRYWKI. I taka przyciągnie ich do teatru. A napływ widza zapewni niezależnemu teatrowi istnienie. I tu punkt pierwszy dla Teatru Tetatet – opowieść o Twoich przyjaciółkach i ich reakcji na Twoje odejście w zaświaty to historia z gatunku: „znacie? – to posłuchajcie”. Wiemy od początku, że nagła śmierć spowoduje w przyjaciółkach przewartościowanie postaw i priorytetów, spodziewamy się jakie zwroty akcji mogą nastąpić (no, przynajmniej mnie niewiele zaskoczyło). Jednak właśnie dlatego chcemy to zobaczyć jeszcze raz. Szkoda, że nie widziałaś uśmiechniętych twarzy na widowni.

Mówiąc o uśmiechach, trudno jest napisać zabawny tekst. Żeby oprócz humoru typu slapstick zadowolić też widza, który niekoniecznie śledzi z zapartym tchem zawiłości intrygi, którą zafundowałaś przyjaciółkom, ale doceni ciętą ripostę, nieporozumienie wynikające z niezrozumienia lub odmiennej interpretacji słów. Będzie się bawił drwieniem z postaw, reprezentowanych przez bohaterów. I tu, moja droga Mary, zdejmij z głowy kapelusz przed tłumaczką (Bogusława Plisz-Góral), która umiejętnie przemieszała realia anglosaskie z rodzimymi. Tłumaczenie dramatu przecież stawia przed twórcą przekładu wyzwania nieznane tłumaczowi literatury drukowanej. Tekst musi czasem zrezygnować z dosłowności na korzyść trzymania napięć i tempa sceny, humor dialogów musi się ujawniać w chwili wypowiedzenia na scenie a nie po wnikliwej analizie tropów. I w tym tekście słychać było, że autorka adaptacji na język polski ma doświadczenie i warsztat w tej dziedzinie sztuki. Polubiłabyś tę kobietę, Mary.

 Być może zastanawiałaś się przed premierą, jeśli doszły do Ciebie o niej słuchy, czy sala Kongresowa udźwignie zadania stawiane przed sceną teatralną. I tu znowu punkt za dalekowzroczne planowanie. Spektakl nie stawia jakichś wygórowanych wymagań odnośnie miejsca, gdzie jest wystawiany. Nie ma w nim fajerwerków, skomplikowanych multimediów, zmieniających się scenografii. Historię Twoich przyjaciółek charakteryzuje klasyczna jedność miejsca i czasu. Scenografia (Bożena Kostrzewska), choć w detalach prezentuje mieszczański salon, jest łatwa do przeniesienia i rozstawienia w każdym miejscu. Taki spektakl – a pamiętasz, że to niezależna inicjatywa – może być wystawiony w dowolnym miejscu. Nie musi czekać na widza – może do niego pojechać. Czy taki pomysł nie jest świetny. Mary?

Na koniec opowiem Ci o odtwórcach ról. Nie znałam Twoich koleżanek, ale aktorki, które je odtwarzały (Teresa Bielińska, Ewa Pająk, Beata Pszeniczna), wykreowały niezwykłe ciepło wokół swoich bardzo ludzkich postaci.  One i aktorzy grający pozostałych bohaterów (Magdalena Daniel / Wiktoria Kulaszewska, Andrzej Plata / Adrian Wajda) budzili sympatię, jaką czujemy do osób poznanych dawno temu. Zasługa to ich talentu i warsztatu, ale chciałam jeszcze przed Tobą pochwalić ruch sceniczny i choreografię (Małgorzata Ziółkowska). Szczególnie żywiołowa scena tańca nawet umarłego postawiłaby na nogi (nie bierz tego do siebie, Mary).

Musze kończyć, moja droga. Spoczywaj sobie w pokoju. W Kielcach wszystko jest pod kontrolą.

Twoja

Agnieszka

PS: Na premierze byłam w czerwonej sukience i ulubionych wielkich kolczykach 😉