Zaucha Welcome to the PRL

Drogi Panie Andrzeju!

Pisze do Pana w związku z pewna sztuką, której stał się Pan bohaterem[i]. Miałam napisać recenzje, ale mój małżonek mnie uprzedził, dlatego po prostu piszę do Pana. Bo Pan musiał być mądry i otwarty na problemy innych. Albo i nie… Czy cokolwiek zaprezentowane na Pana temat w Teatrze im. S. Żeromskiego w Kielcach było prawdą? Czy Pan na scenie, to Pan, choćby w kilku procentach? Czy jest tu Prawda? Nie licząc ilości dziur po kulach… Czy twórcy dramatu i reżyser bawili się w studiowanie Pana życiorysu i szukanie ostatecznej Prawdy o Panu, Artyście, Człowieku? O artyście i człowieku w ogóle? Bo taka dociekliwość jest niemodna…  Ja muszę wyznać, nie lubię tego takiego asekuranctwa – wszyscy mi tłumaczą, czym nie jest ich przedstawienie, ale mało kto mówi, czym jest… Myśli Pan, że to z szacunku dla widza? Żeby nie narzucać interpretacji? Czy z lenistwa jednak? Sztuka o Panu, miała nie być hagiografią, miała nie być musicalem. Chyba była parodią, ale, niech Pan mi powie, nie drażniło Pana takie wykorzystanie osoby bądź co bądź zmarłej do czystego Spaßu? Czy też Pan miał wrażenie, że to żadne łamanie konwenansów, przekraczanie artystycznych Rubikonów, tylko przykład złych manier? Czy, gdyby Pan mógł się odezwać, nie prosiły Pan, żeby jego osobę jednak wykorzystać, do czegoś, co jednak otrze się o katharsis? A może jestem przewrażliwiona… Z pewnością też, nie miała być ta sztuka rekonstrukcją ostatniej dekady ubiegłego wieku. Czy Pana również razi, taki brak konsekwencji – niby spekulujemy, co by było gdyby PRL przepoczwarzył się w nowy socjalizm, ale w tych siermiężnych realiach (powiem Panu, doskonale oddanych momentami, szczególnie w projekcjach na ekranie, pełnych petów i kawy plujki) bezkarnie przemycamy motywy charakterystyczne dla naszej konsumpcyjnej i bądź co bądź oficjalnie kapitalistycznej kultury? Choćby samo zagadnienie sensacji, jako najpotężniejszego motoru napędzającego pieniądz do kasy show-businessu. Czy parodię współczesnych reality show z agresywnym współzawodnictwem i ocieraniem się (nomen omen) o ekshibicjonizm. No, nie wolałby Pan, żeby było jasne, to jest to a to, jesteśmy w tym a tym roku? Szkoda, że Pana tu nie ma, jakby Pan z estrady powiedział im, że mają się zdecydować, co chcą pokazać w teatrach, nikt by Pana nie wybuczał, nie nazwał niedouczonym…

Pan miał dobrze, żył Pan w prostych czasach, gdy teksty piosenek pisali tekściarze, muzykę tworzyli kompozytorzy, dramaturg produkował dramat… My dziś nie mamy tak dobrze, musimy być czujni, odnajdywać kody i odsłaniać ich wielopoziomowe sensy. Nikt nie śmie rzec: bez sensu to, bo odsłoni w ten sposób podbrzusze, wyda je na rzeź współczesnych niby-intelektualistów. Ale jak tu sensów szukać, gdy nić się rwie, jak tekst piosenki disco-polo? Każdą ścieżka interpretacji rozbija się o mur negacji – nie tym to miało być… Z żalem zatem Panu donoszę – chyba trochę sobie z Pana jaja w tym teatrze robili. Jak Pan sądzi? Szkoda mi Pana, bo jak byłam mała, to lubiłam Pana piosenki – a do dziś, musi Pan wiedzieć, jest Pan niekwestionowanym Mistrzem nawet wśród wyluzowanych karaokowych wokalistów – oj, niełatwo Panu dorównać…

No właśnie? Piosenki. Słuchał Pan tam z góry tej premiery z Kielc? Można na wiele sposobów oddać hołd twórczości Artysty. Cytaty, krypto-cytaty, własne utwory z wyraźną inspiracją, biografie poważne i niepoważne. Można, jak w „Mamma Mia”, pokazać uniwersalny charakter twórczości, wykorzystując piosenki do zilustrowania kolei życia kogoś zupełnie nie związanego z Artystą. Gdyby Pana zapytano, co by Pan wybrał? Założę się, że w jednym byśmy się zgodzili. Ma być dobrze zaśpiewane. Właśnie… Sama śpiewam, stąd wiele osób ode mnie oczekuje, że coś o śpiewaniu im powiem. A co ja mam im powiedzieć, proszę Pana? Powiem Panu. Niech Pan sam z ręką na miejscu, gdzie kiedyś biło Pańskie serce, powie – zawsze było nienagannie? Nigdy intonacja nie zaszwankowała? W tym prawdziwym życiu, nie w tym teatralnym, superbohatera. Nie da rady zawsze doskonale. To i tu się zdarzały gorsze chwile, choć tak się skrzywić, jak ja to lubię słuchając koncertów, dwa razy mi się zdarzyło. Tylko. To nieźle, jak na długi śpiewany spektakl, prawda? I znowu niech mi Pan powie, Panie Andrzeju, jak oceniać to śpiewanie. Skoro napisano, że jest to anty-musical, to może śpiewy mają być anty? Standardy, który podlega rasowy musicalowy aktor-wokalista, są wysokie. Wykorzystanie Pana piosenek, też zobowiązuje. Ale jak anty, to może anty-czysto, anty-barwą, anty-rytmicznie? Zaśpiewali nieczysto, ale za to brzydkim dźwiękiem, jak głosi suchar muzyczny. Znał go Pan, te trzydzieści lat temu? Odbiegłam od tematu. Nazwijmy to, co było w Żeromskim, śpiewem scenicznym, bo nie chce nazwać tego piosenką aktorską, będącą dla mnie autonomiczną etiudą wykonawczą. Granie przez śpiewanie niech będzie. Muszę Panu wyznać, że momenty z ciarami były, w solówkach, duetach. Bo zbiorówki były dla mnie zbyt spontaniczne, mam nadzieję, że Pan mnie zrozumie, mało spójne. Ale indywidualnie spodobałoby się Panu kilka wykonań, jak sądzę. Niektórzy porwali swoją barwą, mocą, klarownością. Inni, balansując na granicy przeszarżowania i przesteru, nonszalancko operowali schrypniętym, niskim głosem. Niektórzy z gracją włączali śpiew do scenek rodzajowych, bawiąc się konwencją i mikrofonem. Alibaba był mroczny, fajny... Ujęły mnie damskie i męskie wykonania bardzo intymne, łagodne, nie tylko Pańskich piosenek zresztą, tym bardziej, że zrealizowane w pozycji siedzącej w kucki czy nawet leżącej! Ale co ja będę Panu opowiadać… Pan wie, że najlepiej na stojąco… Panie Andrzeju kochany, nie mogli oni tylko tych piosenek zostawić? Teks mówiony był jak zbędny balast, zawieszał się na aparatach mowy, zastygał w zająknięciach. A musiał być w ogóle? A, pewnie mi Pan powie, że skoro teatr, to nie mogli tak tylko śpiewać i śpiewać… może racja.

Tylko pointy mi brakło, takiej, która nadałaby temu cyrkowi z Panem w roli głównej jakiś wymiar wyższy… Klamra nam przedstawiona, wie Pan, jakaś cera z niej prześwitywała. Filozofia i politologia, znów to napiszę, trochę jak z Facebooka, ale nie będę Panu teraz tłumaczyć, co to. Może Pan się przyśni reżyserowi i coś mu podszepnie? Bo ja tak chciałabym, żeby było fajnie w naszym teatrze, serio, bez ironii, uwielbiam miejsce i ludzi. Serio.

Będę kończyć, ale skoro już o wizytach sennych mowa. Jakby Pan już był w tych naszych Kielcach, proszę zahaczyć też o Dyrektora. Nie śmiałam go zapytać, ale Panu będzie musiał odpowiedzieć. Przekaże mi Pan ją później. Czy Teatr ma jakąś umowę na rabat z producentem odzieży roboczej? Bo to już druga z rzędu premiera w kombinezonach, wie Pan? Tak jakoś niezręcznie, że poprzednia premiera też opierała się na repertuarze jednego wykonawcy a aktorzy w niej występujący poruszali się mechanicznie w swoich wtedy czerwonych (teraz białych) uniformach. Wie Pan, jak to wyglądało? Że ci, co o Panu sztukę robili zgapili od tamtych, pomysł, choreografię, strój. No ja bym się na Pana miejscu, Panie Andrzeju, zmartwiła.

Tyle. Pozdrawiam serdecznie. Nadal o Panu pamiętamy, choć inaczej, niż to pokazali w teatrze. Niech Pan w Zaświatach pozostaje w pokoju wiekuistym.

Szczerze oddana

Agnieszka Majcher

PS. W ciągu ostatnich kilkunastu miesięcy sporo fajnych muzyków zasiliło tę orkiestrę na górze, mam nadzieję, że jakoś się dogadujecie. Proszę ich wszystkich pozdrowić, a Davida ucałować.

AM

---

[i] Zaucha. Welcome to the PRL.

Najnowsza propozycja Teatru im. S. Żeromskiego w Kielcach. Popularne dziś „co by było, gdyby”. Twórcy, snując wizję tego, co by było, gdyby Andrzej Zaucha nie zginął od postrzałów pod teatrem, ale przeżył, zabierają widzów w podróż po groteskowym świecie, który najwygodniej byłoby zakwalifikować do sennego koszmaru. Padające ze sceny w miarę rozwoju akcji nazwiska i daty z ostatniej dekady ubiegłego wieku, choć w zmienionych okolicznościach, nie pozwalają na zinterpretowanie całości w sposób spójny jako ostatnich obrazów produkowanych przez umierający mózg artysty, ale sugerują modne dziś political fiction, snucie obrazów rzeczywistości równoległej. To, co jest jednak siłą podobnych produkcji telewizyjnych – weryzm przedstawianego świata, tej propozycji nie charakteryzuje. Przez styl reportażowy nie przypomina mi też "Zaucha" fabuł Quentina Tarantino. Realizm magiczny, zazwyczaj bardzo atrakcyjny sam z siebie, w połączeniu z geopolitycznymi aluzjami daje dość ciężkostrawny koktajl, sądząc po minach wielu widzów opuszczających teatr po imprezie.